Kandydat na potencjalnego dawcę szpiku powinien mieć od 18 do 50 lat (młodsze osoby będą dłużej dostępne do donacji, np. trzydziestolatek może być aktywny w bazie przez 30 lat ponieważ materiał przeszczepowy można pobrać do 60 roku życia dawcy).
Przed pobraniem materiału przeszczepowego dawca przechodzi procedurę kwalifikacji do oddania komórek krwiotwórczych.
Niestety niektóre choroby, wykonane w przeszłości procedury medyczne czy też zachowania uniemożliwiają rejestrację w bazie dawców komórek krwiotwórczych.
Kryteria, które uniemożliwiają rejestrację w bazie dawców komórek krwiotwórczych:
- Choroby o nieznanej etiologii w wywiadzie;
- Cukrzyca;
- Czynna choroba nowotworowa lub choroba nowotworowa w wywiadzie, za wyjątkiem całkowicie wyleczonego raka podstawnokomórkowego skóry i wyleczonego raka in situ;
- Gąbczaste zwyrodnienie mózgu (TSE) np. choroba Creutzfeldta-Jacoba; osoby, których wywiad rodzinny wskazuje na zagrożenie TSE, choroby Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera i śmiertelna bezsenność rodzinna;
- Postępująca demencja lub zwyrodnieniowa choroba neurologiczna, w tym o nieznanym pochodzeniu,
- Biorcy hormonów uzyskanych z ludzkiej przysadki (np. hormon wzrostu),
- Biorcy przeszczepów rogówki, twardówki lub opony twardej a także osoby poddane nieudokumentowanej operacji neurochirurgicznej w której mogła zostać zastosowana opona twarda,
- Biorcy przeszczepów ksenogenicznych,
- Przebyte choroby zakaźne takie jak: WZW typu B, WZW typu C, HIV-1/2, HTLV I/II, babeszjoza, Kala Azar (leiszmanioza trzewna), Trypanosoma cruzi (Gorączka Chagasa), promienica, tularemia, przewlekła postać gorączki Q,
- Leki stosowane domięśniowo lub dożylnie nieprzepisane przez lekarza, w tym środki uzależniające, preparaty anaboliczne,
- Istnienie zagrożenia przeniesienia chorób dziedzicznych
- Leczenia środkami immunosupresyjnymi,
- Choroby autoimmunologiczne jednego narządu, jeśli stan złośliwy
- Ciężka lub układowa choroba autoimmunologiczna: zapalna choroba jelit, stwardnienie rozsiane (SM), toczeń rumieniowaty układowy (SLE), zapalenie stawów (w tym reumatoidalne zapalenie stawów), twardzina / CREST, sarkoidoza, zespół Guillain-Barre, ziarniniak Wegenera, zespół Goodpasture
- Ciężkie alergie z historią wstrząsu anafilaktycznego
- Choroba wieńcowa, miażdżycowe lub zakrzepowe zamknięcie naczyń wieńcowych, dusznica bolesna, choroba niedokrwienna serca (IHD), zawał mięśnia sercowego, atak serca
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- Ciężki przewlekły ból pleców, które uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności,
- Zakrzepica żył głębokich (DVT),
- Choroba zastawkowa serca,
- Astma jeśli wymaga doustnego podawania sterydów,
- Choroba afektywna dwubiegunowa znana również jako depresja maniakalna w przypadku stanu maniakalnego
- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem środków (substancji) psychoaktywnych,
- Padaczka, jeśli jest aktualnie leczona,
- Nawracające omdlenia lub napady drgawkowe,
- Zaburzenia krwawienia takie jak: hemofilia A i B, w tym kobiety z objawami choroby, hemofilia C, hipofibrinogenemia, niedobór czynnika XII, choroba von Willebranda; niedobór witaminy K, doustne leczenie przeciwzakrzepowe, dziedziczna krwotoczna teleangiektazja (choroba Oslera), zespół Ehlersa-Danlosa, zaburzenia trombocytów, nabyte / immunogenne zaburzenia krwawienia, koagulopatie infekcyjne, dysfunkcja płytek i osłabienie; trombocytopenia,
- Choroba naczyń mózgowych
- Zespół mielgicznego zapalenia mózgu i rdzenia (ME) / zespół przewlekłego zmęczenia
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc/rozedma płuc
- Fibromialgia
- Jaskra
- Choroby nerek takie jak: przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek, nefropatia IgA, przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych
- Dziedziczne zaburzenia w syntezie hemoglobiny: talasemia, choroba sierpowatokrwinkowa (HbSS, HbSC, HbSBthal, HbSD), hemoglobina o wysokim powinowactwie, inne istotne klinicznie hemoglobinopatie strukturalne lub czynnościowe, cecha alfa lub talasemia beta, sierpowa cecha komórki,
- Gammapatia monoklonalna,
- Nawracająca pierwotna odma opłucnowa lub wtórnej odma opłucnowa,
Kryteria, które TYMCZASOWO wykluczają dawcę do pobrania materiału przeszczepowego obejmują:
- Przebycie choroby zakaźnej dyskwalifikacja na następujące okresy:
1.1. Bruceloza – 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia,
1.2. Gorączka Q – 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia,
1.3. Toksoplazmoza – 6 miesięcy od dnia potwierdzonego wyleczenia,
1.4. Gruźlica – 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia,
1.5. Gorączka reumatyczna – 2 lata od dnia ustąpienia objawów, jeżeli nie wystąpiła przewlekła choroba serca,
1.6. Gorączka ponad 38ºC – 2 tygodnie od dnia ustąpienia objawów,
1.7. Grypa, infekcja grypopodobna – 2 tygodnie od dnia ustąpienia objawów,
1.8. Zapalenie szpiku – 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia,
1.9. Kłębuszkowe zapalenie nerek – 5 lat od całkowitego wyleczenia,
1.10. Malaria osoby, które:
1.10.1. w dowolnym okresie życia nieprzerwanie przez co najmniej 6 miesięcy zamieszkiwały na terenach endemicznego występowania – 4 miesiące po powrocie z ostatniego pobytu na terenach endemicznego występowania malarii, warunkiem późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi
1.10.2. przebyły malarię – na czas występowania objawów i leczenia; warunkiem późniejszej kwalifikacji jest uzyskanie negatywnych wyników badań w kierunku malarii przeprowadzonych metodami immunologicznymi, wykonanych nie wcześniej niż 4 miesiące po ustąpieniu objawów i zakończeniu leczenia;
1.10.3. powróciły z terenów endemicznego występowania malarii bez objawów choroby – 12 miesięcy od dnia opuszczenia terenów endemicznego występowania malarii; okres ten może być skrócony do 4 miesięcy, jeżeli badania w kierunku malarii przeprowadzone metodami immunologicznymi dają wyniki negatywne,
1.10.4. w czasie pobytu na obszarach endemicznego występowania malarii lub w ciągu 6 miesięcy po powrocie miały gorączkę o niejasnym pochodzeniu – na czas występowania objawów i leczenia oraz do uzyskania negatywnych wyników badań immunologicznych (wykonanych nie wcześniej niż 4 miesiące po ustąpieniu objawów/zakończeniu leczenia);
1.11 Wirus Zachodniego Nilu (WNV), wirus dengi, wirus chikungunya, dyskwalifikacja na okres:
1.11.1. 28 dni od dnia opuszczenia obszaru ryzyka zakażenia, chyba że indywidualne badanie metodą biologii molekularnej dało wynik negatywny
1.11.2. 120 dni od dnia wyleczenia,
1.12. Wirus Zika, osoby które:
1.12.1. powracają z terenów potwierdzonej transmisji wirusa Zika – dyskwalifikacja na okres 28 dni od opuszczenia obszaru ryzyka, na którym występuje zakażenie,
1.12.2. zgłaszają kontakty seksualne z osobami, u których stwierdzono zakażenie wirusem Zika lub które przybywały na terenach występowania zakażeń wirusem Zika (w ciągu ostatnich 2 miesięcy w przypadku kobiet i w ciągu ostatnich 6 miesięcy w przypadku mężczyzn) – dyskwalifikacja na okres 28 dni od ostatniego kontaktu.
1.13. Rzeżączka – w okresie choroby i 12 miesięcy od dnia zakończenia leczenia
1.14. Mononukleoza zakaźna – 6 miesięcy od dnia wyzdrowienia
- Narażenie na niebezpieczeństwo zarażenia chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia:
2.1 Akupunktura, tatuaż, przekłucie części ciała, makijaż permanentny lub semi-permanentny, akupunktura wykonana przez osobę nie będącą wykwalifikowanym lekarzem oraz wszelkie inne zabiegi kosmetyczne połączone z naruszeniem powłok skórnych – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.2. Drobny zabieg chirurgiczny – każdy zabieg chirurgiczny, który nie obejmuje znieczulenia ogólnego lub pomocy oddechowej (np. wycięcie znamion, biopsje skóry, drobne urazy/cięcia, ekstrakcja zęba) – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy, może zostać skrócona do 4 miesięcy w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne. Za zgodą ośrodka transplantacyjnego można skrócić czas niedostępności dawcy do 3-4 tygodni po zabiegu,
2.3. Duży zabieg chirurgiczny – wszelkie zabiegi chirurgiczne obejmujące znieczulenie ogólne lub wspomaganie oddychania – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy, może zostać skrócona do 4 miesięcy w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.4. Badanie endoskopowe przy użyciu fiberoendoskopu – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.5. Kontakt śluzówki z krwią lub przypadkowe zakłucie igłą – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.6. Przetoczenie składników krwi – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.7. Przeszczep ludzkich komórek lub tkanek – dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.8. Osoby narażone na ryzyko z powodu bliskiego kontaktu w warunkach domowych z chorymi na wirusowe zapalanie wątroby lub nosicielami wirusów zapalenia wątroby, dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.9. Osoby, które ze względu na swoje zachowanie seksualne lub działalność są szczególnie narażone na zakażenia chorobami przenoszonymi drogą transfuzji – po zaprzestaniu ryzykownych zachowań dyskwalifikacja na okres zależny od rodzaju choroby i od dostępności odpowiednich testów; osoby utrzymujące w przeszłości kontakty seksualne z partnerami, u których testy w kierunku AIDS (HIV) wypadły dodatnio – dyskwalifikacja no okres 12 miesięcy od ostatniego kontaktu seksualnego i jeśli wyniki badań zarówno przesiewowych jak i w kierunku RNA-HIV są negatywne,
2.10. Okres przymusowego pozbawienie wolności (pobyt w zakładzie karnym, areszcie śledczym lub innym miejscu w którym przebywają osoby pozbawione wolności) – okres przymusowego pozbawienia wolności i okres 6 miesięcy po zakończeniu przymusowego pozbawienia wolność albo 4 miesiące w przypadku, gdy badania metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, a także HIV, dają wyniki ujemne,
2.11. Powrót z obszaru, w którym endemicznie występują choroby tropikalne – 6 miesięcy od dnia powrotu do Polski, jeśli w tym czasie nie wystąpiła niewyjaśniona gorączka lub inne objawy choroby.
- Szczepienia:
3.1. Wirusy lub bakterie atenuowane – dyskwalifikacja na czas 4 tygodni
3.2. Inaktywowane/zabite wirusy, bakterie lub riketsje – dyskwalifikacja na 48 godzin
3.3. Anatoksyny – dyskwalifikacja na 48 godzin
3.4. WZW typu A – dyskwalifikacja na 48 godzin, pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie,
3.5. WZW typu B – dyskwalifikacja na 2 tygodnie, pod warunkiem braku ekspozycji na zakażenie,
3.6. Wścieklizna – dyskwalifikacja na 48 godzin, w razie ryzyka zakażenia, dyskwalifikacja na okres 1 roku,
3.7. Kleszczowe zapalenie mózgu – dyskwalifikacja na 48 godzin, w razie ryzyka zakażenia, dyskwalifikacja na okres 1 roku,
3.8. Poddanie się biernemu uodpornieniu surowicami odzwierzęcymi – dyskwalifikacja na 3 miesiące.
- Inne przyczyny dyskwalifikacji tymczasowej:
4.1. Ciąża – 6 miesięcy po porodzie lub jej zakończeniu, poza sytuacjami wyjątkowymi w których czas może zostać skrócony do 1 tygodnia po zakończeniu ciąży i ponad 3 miesiące od I trymestru
4.2. Przyjmowanie leków – zależne od rodzaju przepisanego leku, jego sposobu działania i leczenia schorzenia,
4.3. Ostre choroby układu oddechowego – do zakończenia leczenia,
4.4. Ostre choroby układu pokarmowego – do zakończenia leczenia,
4.5. Inne ostre choroby układu moczowego – do zakończenia leczenia,
4.6. Hemochromatoza – w czasie występowania objawów choroby, w trakcie stosowanego innego leczenia niż krwioupusty (o możliwości oddania materiału przeszczepowego decyduje lekarz kwalifikujący w porozumieniu z lekarzem prowadzącym leczenie hemochromatozy)
Uwaga!! Ze względu na małe prawdopodobieństwo aktywacji dawcy w krótkim czasie po rekrutacji, w wielu przypadkach czas okresowej dyskwalifikacji może być pominięty podczas procedury rejestracji w bazie, dlatego skontaktuj się z nami w celu ustalenia czy możesz zostać zarejestrowany mimo iż obejmują Cię kryteria czasowej dyskwalifikacji.